Krakou - Amsterdam - Den Helder

Bijna driekwart jaar heb ik uit een rugtas geleefd en duizenden kilometers gereisd. Ik heb veel gefotografeerd, veel geschreven en mensen digitaal mee laten reizen. Internationale vrienden gemaakt, gestudeerd, geschiedenis en wetenswaardigheden gelezen en een heel groot aantal avonturen beleefd. De laatste weken ontvang ik berichten en krijg ik reacties van mensen die de reis bewonderen, een beetje benijden of omschrijven als een verhaal uit een heldenroman. Ergens-onderweg was een bijzondere reis met veel momenten waar niets vanzelf ging langs minder bekende plaatsen met nieuwe sferen. Terugkijkend is er geen moment dat ik had willen missen en alles was het waard. Maar na bijna negen maanden is de zin eruit en kijk ik uit naar een stuk kaas uit het vuistje, boerenkool stampot, piepers en een bal gehakt of een pannekoek met appel en stroop. Net zo goed als een etentje met familie, een biertje met vrienden en het vertellen van een sterk verhaal.
In een 24-uurs rit ga ik vandaag met de bus en trein naar huis. Maar wanneer het gemis aan geurige en kleurige markten, chaotische bus en treinstations en de behoefte aan nieuwe muziek, dans en culinaire ontdekkingen te groot wordt,....dan ga ik nog een keer!

Lviv - Krakou

Bijna op dezelfde breedtegraad reis ik 250 kilometer naar het westen. Er is veel controle in de trein aan beide zijden van de grens. Douane, narcoticateams, speurhonden en een duo dat geen schroef op zijn plek laat om alles nog eens grondig te inspecteren. Op de grens wordt de trein gelift en het onderstel gewisseld. Het was de laatste treinreis door Oekraine en ik denk aan de eerste treinreis van Odessa naar Mikolaiv. De reizigers in dezelfde coupe als ik vroegen toen hoe of ik zou reizen en waar ik na Oekraine naartoe zou gaan. Ik antwoordde Polen en maakte de bestemming preciezer door de plaats Krakou eraan toe te voegen. Het antwoord was even spontaan als de vraag maar klonk als een vanzelfsprekendheid. De uren tikken voorbij en ik lees meer over de Poolse stad. Als ik mag geloven wat geschreven staat, heb ik een van de mooiste steden van Europa voor het laatst bewaard. En dan valt mijn oog op een omlijnde tekst uit de reisgids. Volgens een legende uit het Hindoeisme heeft Shiva zeven magische stenen naar zeven verschillende plaatsen op aarde afgeworpen. De plaatsen zijn Delhi, Delphi, Rome, Jeruzalem, Mekka, Velehrad en Krakou. Ik lees de precieze omschrijving van de plaats in de Poolse stad. Het is op de binnenplaats van het kasteel op de Wawel heuvel ten zuiden van de oude stad. Roedelopers, 'New Agers' en vele anderen bezoeken deze mystieke energiebron en ik neem mij voor er ook te gaan kijken. Ik stop het boek in de tas, heb een leuk gesprek met de Oekreense vrouw in mijn coupe over haar 'chat' met westerse mannen op het internet, slaap en staar dromerig uit het raam. En dan zie ik in een flits de hotelkamer van Dana/Jordanie voor me. Een hotelkamer die men probeerde te 'matchen' met mijn persoonlijkheid en waarover ik schreef: 'is dit nu jezelf tegenkomen tijdens het reizen'. Maar eenmaal in Krakou is het de opwinding om naar huis te gaan of echt een grote hoeveelheid energie die begint te stromen. Hoe dan ook is het een mooie en bijzondere plaats om mijn reis te eindigen.

Omreizen naar Lviv

Direct naar Lviv is niet mogelijk en ik moet eerst terug naar Odessa. De havenstad met een reputatie voor oplichters/zakkenrollers en hilarisch leuke mensen. Met beiden maak ik kennis tijdens een busrit van het busstaion naar treinperron.
Een nachttrein naar Kiev, vanaf Kiev met de volgende nachttrein naar Ivano-Frankivsk en vervolgens naar Lviv. Lviv is een van de mooiste steden van Oekraine en de een na laatste plaats waar ik de rugtas in een hotelkamer neerzet. Althans dat had ik mij voorgenomen. Want wanneer ik op een beleefde manier vragen stel over de gesplitste rekening en de mogelijkheid om 's ochtends geen ontbijt meer te hebben, word ik op een bijzonder onvriendelijke manier te woord gestaan. Ik was het inmiddels gewend in alle zogenaamde staatshotels, maar niet in een hotel dat meer lijkt op een verbouwd concertgebouw en iets meer kost dan de budgetklasse. Twee dagen overnacht ik nog ergens anders en reserveer alvast een plaats in de trein Lviv - Krakou.

Anderhalve maand reizen door oude Sovjet-staten. Ongelooflijk interessant, bijzonder en soms verwarrend. Reizigers heb ik op één hand kunnen tellen en ik heb de Mediterrane hartelijkheid erg gemist. Regelmatig de verrassing van de kok op mijn bord bij gebrek aan een Engelse menukaart of men niet begrijpt wat ik bedoel. Heel weinig efficientie gezien, bijna geen auto's met roetfilter en heel veel mensen in zwaar beschonken toestand. Maar zes weken lang heb ik mij tegoed gedaan aan stevige soepen, malse zalm, (rode) kaviaar, verfrissende bieren en goede wijn. En de gesprekken die ik had, zijn meer dan bijzonder geweest.

Zeven dagen Moldavie

Na een bezoek aan het treinstation in Chernivtsi blijkt er geen treinverbinding met Chisinau te zijn. Een ander bericht dan men in Kiev vertelde, maar ik moet met de bus. Het is een oude bus met de uitlaat loodrecht door het dak naar buiten. Het ruikt sterk naar diesel en uitlaatgassen en is zeker niet de meest gezonde manier van vervoer. Alle inzittenden houden de wollen wanten aan en de bontmutsen op. Het waait weliswaar niet, maar in de bus is het even koud als buiten. Ik had zo'n oude bus zonder comfort verwacht, maar zelfs volledig in de thermische onderkleding is negen uur stilzitten niet fijn.
Binnen anderhalf uur rijdt de bus Oekraine uit en wil ik weten of er geen 'uit' stempel in mijn paspoort moet worden gezet. De man naast mij zit te slapen, en ik kan niet snel van mijn plaats aan het raam. Op een -inmiddels gebruikelijke- heel onvriendelijke manier, roep ik naar de chauffeur en hoor 'da,da' wat zoveel betekent als 'ja,ja'. Mokkend terug op mijn plaats. We staan inmiddels bij de Moldavische grenspost, dus laat ik alle energie bewaren voor als ik Oekraine weer inreis.

Het busstation is niet, zoals mijn plattegrond aangeeft, tegenover een hotel. Het station is nieuw en blijkbaar buiten de stad. Zoekend kijk ik om me heen en informeer voor de zekerheid naar de weg. Een nare kennismaking met een grote dronken kerel die mij meteen met zijn vuisten wil laten kennismaken. Voor het eerst vervloek ik de grote rugtas en stap snel in een taxi. De rit is onredelijk geprijst maar het is al donker en ik heb andere dingen aan mijn hoofd dan een discussie over kilometerprijzen. Het hotel wat ik zocht bestaat niet meer en nummer twee (Hotel Turist) heeft slechts een kamer voor een nacht. Ik zie alle kamersleutels hangen, buig me over de receptie en vraag zacht of ze dat wel zeker weet. Ik heb namelijk grote twijfels bij een volgeboekt hotel, maar de dame kijkt me vanaf dat moment niet meer in de ogen. De volgende ochtend zit ik met slechts zes anderen in het hotelrestaurant te ontbijten. Van een andere tafel krijg ik van Amerikaanse meiden (leden PeaceCore?) restjes brood toegeschoven met de mededeling: 'sometimes they're cheap on the bread!' En inderdaad, er wordt bezuinigd op brood.
Het is vijf november, mijn verjaardag, en ik ga op zoek naar een andere overnachtingsplek. Er is een nieuw hotel niet ver van Hotel Turist. Beter en goedkoper maar alleen te bereiken via een donker en verlaten terrein. Ik boek voor drie nachten en verken de stad. Het rechttoe-rechtaan stratenpatroon zorgt ervoor dat orienteren heel makkelijk is en verdwalen bijna onmogelijk. Ik koop een kaartje voor een Roemeense komedische toneelvoorstelling in het Mihai Eminescu Nationaal Theater (een van de spelers is ook jarig en operazangers zingen hem toe) en eindig de avond bij een van de betere restaurants uit de stad.

Chisinau heeft een klein aantal goede restaurants in het stadscentrum. En wanneer bij een zoveeelste goede maaltijd de ober mijn wijnglas opnieuw vol schenkt, vragen drie mensen van een tafel verder wat ik in Chisinau/Moldavie kom doen. Een terechte vraag, want toerisme is hier een zeldzaamheid. Het seizoen is voorbij voor de oneindige zonnebloemvelden, kanoen in de Dniestr of een hike in het National Park. Maar ik ken ze niet, dus lieg iets bij elkaar over mijn komst gerelateerd aan de Moldavische wijnen. Een van hen blijkt wijnen te produceren, en met een onderwerp om over te praten gedraag ik mij als een kenner. Trouwens niet helemaal een leugen, want ik wist dat Moldavie o.a. bekend is om zijn heerlijke wijnen en ten tijde van de USSR jaarlijks meer dan honderd miljoen liter wijn produceerde.
Een touroperator in de stad kan een bezoek regelen aan een van de wijngaarden. De grootste is echter in verbouwing en bij een ander is eten en proeven niet mogelijk en is de wijnwinkel op locatie gesloten. De bekendste wijngaard (Cricova) heeft echter ook een winkel in de stad en ik kies ervoor daar mijn lokale valuta te besteden. De flessen uit 1950 laat ik liggen, maar vanaf mijn geboortejaar zijn ze goed te betalen.

De regio verkennen doe ik niet, maar omdat ik mijn tijd goed kan besteden informeer ik naar de mogelijkheid voor een extra overnachting. Dat kan, dus ik wissel geld en kom een paar uur later weer terug. De dame die nu achter de receptie staat, deelt echter mee dat een vierde overnachting niet mogelijk is. De vrouw heeft enige kennis van de Engelse taal, maar wanneer ik vraag of dit niet een rare gang van zaken is gaat ze als een klein meisje op een zangerige toon roepen: 'I can't hear you, I can't hear you'. Tot mijn grote verbazing is mijn kamer ook al leeggeruimd en ik laat de mensen in het hotel kennismaken met een dosis Helders temperament. Niet zozeer ontstemd omdat ik nu wegga uit Chisinau en een aankomst in de namiddag of begin van de avond graag had willen voorkomen en ook niet omdat ik binnen een half uur mijn geld tegen een andere koers moet gaan terugwisselen. Het is dat ik erg boos wordt als mensen hier zomaar aan mijn spullen zitten die sinds mijn aankomst in Oost-Europa geen meter van mijn zijde zijn geweest. Blijkbaar is mijn boodschap meer dan duidelijk want binnen een halve minuut maak ik kennis met de huismeester.

Ik pak de tas opnieuw in, vertrek uit het hotel en met een beetje geluk heb ik de bus van half drie van Chisinau naar Tiraspol. Een busrit langs grote landbouwgebieden en ik zie wat bedoeld wordt met 'de tuinen van de voormalige Sovjet-Unie'. In de steden is het niet duidelijk te zien, maar Moldavie is het armste land van Europa.
We passeren een bushokje waarop met Graffiti is gespoten 'back to the USSR'. En dat is precies waar ik naar toe ga. Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica, beter bekend als Transnistrie. Een tot zichzelf uitgeroepen republiek ten noorden van de Dniestr met een hele interessante en recente geschiedenis. Officieel ben ik nog in Moldova, maar na de betaling van een 'departure tax' wordt alles anders. Een onafhankelijke staat behalve in naam en, naar men zegt, de laatste communistische enclave van Europa. Transnistrie heeft een eigen vlag, valuta, nummerborden, politieapparaat, leger en grensposten met eigen grenswachten. Geen internationale erkenning heeft echter meer consequenties en ik beperk mijn doorreis daarom tot een verblijf in de hoofdstad Tiraspol (officieel de 2e stad van Moldavie). Slogans en communistische standbeelden zijn overal te zien en ik blijf een extra dag voor de militaire parade. Het voelt alsof ik terug in de tijd ben gereisd.

De enige bus richting Oekraine vertrekt om 06.30 uur. Het busstation is slechts 1500 meter van het hotel, maar het is nog donker dus ik had een taxi laten reserveren. De tas is sinds een paar dagen meer dan 10 kg zwaarder (gevuld met drinkbare souvenirs) en ik bedank voor een tweede ontmoeting met iemand die te lang in de fles heeft gekeken.
Ik had voor Moldavie een toeristenvisum aangevraagd voor 15 dagen, een visum gekregen voor 1 maand en uiteindelijk precies een week gebleven. Moldavie komt niet in mijn lijst met favoriete landen, maar ik heb waar ik voor kwam; heerlijke wijnen.

Kiev - Kamyanets Podilsky, Kiev - Kamyanets Podilsky

Zoals in iedere stad lopen er ook in Kiev oude dames bij de ingang van het treinstation met een kartonnen bordje om hun nek. Ze bieden kamers en appartementen aan. Weliswaar goedkoper is het ook ver buiten het centrum. Ik kies voor het centraal gelegen 'Hotel Express'. Niet ver van het station en naast het rustige voorverkoop kantoor van de Oekreense spoorwegen.
De eerste avond in Kiev ga ik naar het het Nationale Opera Theater voor een voorstelling over de Kozakken en verplaats me de volgende dag door diep onder de grond gelegen metrostations naar een aantal bezienswaardigheden die met stip staan vermeld op mijn stadsplattegrond. De een bekijk ik alleen van buiten en voor de ander koop ik een kaartje om toch even binnen te kunnen kijken.
Van het ongeluk in de kernreactor in de plaats Chernobyl heeft men een museum ingericht. Bijzonder modern en artistiek. Veel is in het Oekreens, maar voor de internationale steunbetuigingen van collega-brandweerkorpsen is geen talenkennis nodig en ben ik erg onder de indruk. Ook het museum van de grote vaderlandse oorlog is met veel aandacht ingericht en alles over operatie Barbarossa is tentoongesteld. Ook hier geldt dat niets met een Engelse toelichting is, maar veel spreekt voor zich. In een van de zalen staat een jonge vrouw voor een vitrine met medailles en foto's teksten op te dreunen en wordt af en toe gecorrigeerd door een man die in een groot boek zit mee te lezen met wat ze zegt. Bij de kassa staat een rek met spotprenten over Nazi-Duitsland die tot ansichtkaarten zijn verwerkt. Het is hier dat ik bedenk dat bij de vele monumenten, standbeelden en herdenkingstekens altijd bloemenkransen liggen met (kunst)bloemen of linten in de kleuren van de nationale vlag. In welke stad men ook is, er is in ieder park, plein of nationaal gebouw een herinnering aan WO II.

Mijn stadswandeling stippel ik uit langs het stadion van Dynamo Kiev. Er is helaas geen wedstrijd maar ik probeer een bezoek te regelen. Grote bodyguards bij de ingang vinden dat echter geen goed idee en laten niemand door. Niet makkelijk af te schepen, draag ik wat ideeen aan om mij binnen te laten en sta een half uur later op uitnodiging van de fanclub aan de andere kant van het hek. Een jongeman verteld enthousiast over zijn werk bij de fanclub en leidt mij rond. Ik hoor hoe hij vol trots verteld over zijn bezoek aan Europa voor de wedstrijd Dynamo - Real Madrid. Het was zijn eerste reis naar Europa.
Ter vergelijking, in het oosten van Oekraine vertelde een jongeman dat hij nog nooit eerder met een Europese student (in sommige gesprekken ben ik nog student) had gesproken en droomde slechts over een bezoek aan Europa.

Op vrijdag 27 oktober ga ik langs bij de ambassade van Moldavie. Een klein kantoor waar men direct bij de ambassadeur aan zijn bureau zit. Ik vraag een toeristenvisum aan, moet er vijf dagen op wachten en besluit Kiev even te verlaten. Een treinticket heb ik snel en in de namiddag bezoek ik een Oekreense kapper. Zelf scheren was na zeven maanden Midden-Oosten en Turkije wennen, maar ik moet opzoek naar een kapper. Ik vind er een die helemaal aan het beeld van een Oekreense kapsalon voldoet. De tondeuse gaat in het stopcontact en niemand kan elkaar meer verstaan. Na meerdere keren fohnen, knippen en gel smeren, ga ik naar buiten met een Russisch kapsel; gedekt van boven, een kuif en een kort geknipt matje in mijn nek. 'Do as the locals do?!' De kapster is er trots op, en uit beleefdheid knik ik instemmend. Gelukkig is het fris en zet ik met een goed excuus direct de muts op.

Met de nachttrein reis ik naar Kamyanets-Podilsky. Een kleine stad ongeveer 200 km ten zuidwesten van Kiev waarvandaan, zo merk ik daar, niet dagelijks treinen vertrekken. Noodgedwongen blijf ik er twee dagen en reis de 31e weer terug naar de hoofdstad. Bagage in de left-luggage, tandenpoetsen op het stationstoilet en opnieuw naar de Moldavische ambassade om dit keer mijn visum te halen.
De ambassadeur is een aardige man en neemt voor iedereen de tijd. Twee Koreaanse toeristen gaan met hem op de foto en daarna informeer ik of het geen problemen geeft als ik via het westen Moldavie inreis en via het noorden het land verlaat. Met de boodschap: 'geen probleem' reis ik die avond weer terug naar Kamyanets-Podilsky. De reis lijkt inmiddels op een puzzel, maar Kiev is geen goedkope stad en op deze manier zie/bleef ik wat en spaar veel geld uit. Dit keer geen overnachting in Kamyanets-Podilsky, maar direct op doorreis naar Chernivtsi. Chernivtsi is geen stad met noemenswaardige bezienswaardigheden. Het sneeuwt en ik verblijf twee dagen in een goed hotel om te lezen over mijn volgende bestemming; Moldavie.